Η τέχνη της αρχαίας Αιγύπτου

Η Αιγυπτιακη τέχνη της δυναστικης περιοδου εξελιχτηκε για περιπου τρεις χιλιετηριδες, διατηρώντας ωστοσο μια θεμελιώδη ενοτητα ύφους: σταθερά ειναι η γεωμετρικη απλοποιηση των μεγεθών, οι αυστηροι κανονες του μέτρου που ρυθμιζουν τις αναλογιες του σώματος, η αντιληψη δύο διαστάσεων χωρις προοπτικη, η εξιδανικευση των πορτραιτων.

Αυτη η εξαιρετικη συνέχεια οφειλεται στο γεγονος οτι ολη η αιγυπτιακη τέχνη, εκφρασμένη κατ’ εξοχην στα μνημεια και στους τάφους, ειναι βασισμένη στον εγκωμιασμο της εξουσιας του φαραώ-ιερέα και στη διάρκεια της δύναμης του και μετά το θάνατο. Το Αρχαιο Βασιλειο το χαρακτηριζει η μνημειακη αρχιτεκτονικη των μαστάμπε (κτιρια απο τούβλα κατασκευασμένα απο το ένα μέρος υπογεια, περιέχοντας νεκρώσιμα εφοδια και τάφο και ένα μέρος στην επιφάνεια σε σχημα ορθογωνιου), έπειτα των πυραμιδων σε οροφους (γεννημένες απο την επάλληλη τοποθέτηση των διαφορων μνημειων ταφης, διάσημη εκεινη του Ζοσερ στην Σανκάρα) και τέλος οι ιδιες πυραμιδες, οπως εκεινες του Χέοπα, του Χεφρηνου και του μυκερινου, που μαζι με τις Σφιγγες σχηματιζουν ένα ευρύ νεκρώσιμο σύμπλεγμα στο Ελ-Γκιζα. Και η γλυπτικη στο Αρχαιο Βασιλειο χαρακτηριζεται απο την αυστηρη σχέση των σχηματικών μεγεθών.

Τα εσωτερικά τοιχώματα των τάφων με τον καιρο πλουτιζονταν με ζωγραφισμένα ανάγλυφα που παρουσιαζαν σκηνές απο την ζωη του νεκρού και απο το ταξιδι του στον άλλο κοσμο. Το Μέσο Βασιλειο δεν εισάγει ουσιαστικές καινοτομιες, αλλά στη ζωγραφικη τονιζεται το αφηγηματικο ύφος.

Με το Νέο Βασιλειο, που η αιγυπτιακη τέχνη γνωριζει μια καινούρια λαμπροτητα και βλέπει να ανατέλλουν, στη μια οχθη του Νειλου οι μεγάλοι ναοι των Καρνάκ, Λούξορ, Άμπιντο, Αμπού Σιμπελ, χαρακτηρισμένοι απο τον μνημειακο πυλώνα της εισοδου (δυο ορθογώνια σώματα που στενεύουν προς τα ψηλά), ενώ στην αντιθετη οχθη κατασκευάστηκαν οι νεκρώσιμοι ναοι των αρχοντων (διάσημο εκεινο της βασιλισσας Χατσχεπσούτ στο Ντειρ-ελ Μπαχάρι).

Η γλυπτικη αυτης της περιοδου παρουσιάζει χαρακτηριστικά λεπτης κομψοτητας. Στις εποχές που ακολούθησαν, εξαιτιας των φοβερών πολιτικών γεγονοτων, η αιγυπτιακη τέχνη επαναλαμβάνει κουραστικά τα παλιά μοντέλα και οδηγειται σε μια παρακμη απο την οποια δεν λυτρώνεται απο την επαφη, μονο εξωτερικη, με τον ελληνικο πολιτισμο των Πτολεμαιων και αργοτερα με τον ρωμαϊκο.